10 Kasım Atatürk’ü Anma Günü: Atatürk’ün sofrasında muhabbet

Hayatının büyük bir bölümü asker olarak geçti. Askeri okullarda okudu, cephelerde savaştı. Çok okudu, çok araştırdı, hep çok şık giyindi. Ama sofraya oturduğunda mütevazı biriydi. Sebze yemeklerini, ona çocukluğunu hatırlatan böreği çok sevdi. Misafirlerini ağırladığı sofralar çok meşhur ama bu masalarda menüden çok fikirler güçlüydü.

Mustafa Kemal Atatürk’ün sofraları meşhurdu. Bu konuda çok şey konuşuldu, çok çalışma yapıldı, kitaplar yazıldı. Kaynakların da ortaya koyduğu gibi aslında Ata’nın yemekle bağı oldukça sadeydi, o mütevazı sofraların insanıydı. Kuru fasulye-pilav, bamya, karnıyarık gibi hepimizin evinde pişen yemekleri sever, annesinin yaptığı börekleri özlermiş. Peki, hal böyleyken Atatürk’ün sofralarını meşhur eden neydi?

Gastronomi yazarı Mehmet Yaşin, Mustafa Kemal Atatürk’ün iki sofrası olduğunu söylüyor; biri kendi başına yediği kişisel sofralar, diğeri memleket meselelerinin konuşulduğu, misafir sofraları. Onun sofralarını eşsiz kılan, o masa etrafında yapılan konuşmalar. Çünkü Ata’nın sofrasında yemekten çok, fikirler yer tutuyordu. Tarif uygunsa, fikir düzeyinde bir beslenme söz konusu olurdu. İşte asıl meşhur olan, Yaşin’in tabiriyle ‘çalışma yemekleri’ olan masalar.

Kişisel sofraları oldukça mütevazı Atatürk’ün. Misafir ağırladıklarıysa elbette daha zengin. Mehmet Yaşin Ata’nın kahvaltıda yumurta yemeyi sevdiğini söylüyor. Peynirli omlet ve tereyağında yumurta en sevdikleri. Ama bir koşulu var; yumurta sıcak olacak. Yaşin “Atatürk yumurta soğumuşsa hemen geri gönderirdi. Tam kıvamında isterdi yumurtayı. Ve ekmeğin köşesiyle sarısını patlatmayı severdi” diyor ve devam ediyor: “Atatürk geç kalkardı, böyle sabahlarda bir bardak ayran ve bir dilim kızarmış ekmekle kahvaltı yapardı.”

Yaşin, Ata’nın bilinenin aksine etsiz kuru fasulye ve pilavdan daha çok bamyayı ve zeytinyağlı taze fasulyeyi sevdiğini söylüyor. Tarihçi Murat Bardakçı Cumhurbaşkanlığı Arşivi’ndeki belgelere dayanarak yazdığı ‘Atatürk’ün Mutfağı’ adlı kitabında bu bilgiyi doğruluyor. Bardakçı kitapta: “Hazmı düzene koyduğu, karaciğere ve Atatürk’ün, çektiği böbrek rahatsızlığına iyi geldiği bilinen bamyanın yenmesi daha mantıklı” diyor. Bamya genellikle taze alınırmış; mevsimi değilse konserve bamya da yermiş Atatürk. Hatta bir seferinde konserve bamyadan zehirlendiği de kayıtlara geçmiş.